مراکز اهدای خون باید متناسب با مراکز درمانی توسعه یابد/هشدار نارنجی ذخایر خون | ایران مدلبز

به گزارش وبدا، دکتر بابک یکتاپرست با حضور در شبکه خبر، ذخایر خونی کل کشور را به‌طور متوسط ۴.۷ روز اعلام کرد و گفت: با توجه به اینکه سطح ذخایر باید ۸ روز باشد، این میزان در محدوده هشدار نارنجی به حساب می‌آید.

دکتر یکتاپرست افزود: هم‌اکنون روزانه ۷ هزار و ۴۷۸ واحد اهدای خون و ۷ هزار و ۴۶۸ واحد مصرف داریم؛ این اعداد نزدیک به یکدیگرند و نیاز مراکز درمانی تأمین می‌شود، اما در روزهایی که اهدا کمتر باشد، ناچار به مصرف ذخایر می‌شویم و این امر باعث کاهش ذخایر خون می‌شود. بروز بیماری‌های فصلی، مشکلات ترافیکی ناشی از شرایط اقلیمی، آلودگی هوا، تعطیلات و کاهش تردد از عوامل کاهش اهدای خون در این فصل است.

وی تأکید کرد: در برخی استان‌ها شرایط نگران‌کننده‌تر است. به‌عنوان مثال، میزان ذخایر در تهران ۳.۵ روز، در مازندران ۳ روز و در سیستان و بلوچستان حدود ۲ روز است. دلایل این وضعیت نیز به ویژگی‌های فرهنگی، بومی و اقلیمی بازمی‌گردد؛ به‌طور نمونه، در سیستان و بلوچستان ۳ هزار و ۵۰۰ بیمار تالاسمی ماهانه ۷ هزار واحد خون مصرف می‌کنند که رقم بسیار بالایی است، اما در تهران با وجود چند برابر جمعیت، میزان مصرف خون بیماران تالاسمی ۱۰۰۰ واحد است.

دکتر یکتاپرست حوادث بالای ترافیکی در استان سیستان و بلوچستان را نیز عامل مهم افزایش مصرف خون دانست و گفت: سال گذشته این حوادث ۲۰ هزار کشته برجا گذاشته و بی‌تردید شمار زیادی نیز مجروح و نیازمند خون وجود داشته است.

وی افزود: در صورت کاهش ذخایر، ممکن است سلامت بیماران خاص و مصرف‌کنندگان دائمی خون و فرآورده‌ها به خطر بیفتد. ۲۰ هزار بیمار تالاسمی در کشور ماهانه نیازمند یک تا دو واحد خون هستند و بسیاری از زایمان‌ها نیز نیازمند تأمین خون‌اند.

وی در خصوص باورهای غلط درباره اهدای خون، به‌ویژه در میان بانوان گفت: اهدای خون نه تنها خطری برای اهداکننده ندارد، بلکه سبب تولید خون تازه نیز می‌شود.

دکتر یکتاپرست تأکید کرد: تأمین خون سالم و کافی برای بیماران و حفظ سلامت اهداکننده، دو اولویت اصلی ماست. عزیزترین فرد در سازمان انتقال خون اهداکننده‌ای است که بخشی از وجود خود را برای نجات جان مردم به ما امانت می‌دهد.

وی ادامه داد: برای اهداکنندگان تست کم‌خونی انجام می‌شود و در صورت کم‌خونی، فرد از چرخه اهدا خارج می‌گردد. اهداکنندگان در اتاق پزشک اهدا مشاوره و معاینه می‌شوند و بیماران تنفسی، افراد دارای سابقه بیماری‌های تشنجی و هر عاملی که سلامت اهداکننده یا مصرف‌کننده را تهدید کند، بررسی شده و در صورت وجود مشکل، فرد از اهدا منع می‌شود.

وی درباره عوامل کاهش ذخایر خون گفت: از نظر فرهنگی مشکل زیادی وجود ندارد، اما فرهنگ‌سازی برای اهدای خون باید عمیق‌تر انجام شود. باورهای غلط باید اصلاح شود و زیرساخت‌های سازمان تقویت گردد. در سال‌های اخیر، مراکز درمانی رشد چشمگیری داشته‌اند، اما مراکز انتقال خون متناسب با آن توسعه نیافته‌اند. برای تأمین نیاز این مراکز درمانی به فضا، تجهیزات و منابع انسانی نیاز داریم و این‌ها جزء اولویت‌های سازمان انتقال خون هستند.

سرپرست معاونت اجتماعی سازمان ادامه داد: در سال‌های اخیر ۵۰ درصد نیروهای خود را از دست داده‌ایم، زیرا دریافتی کارکنان این سازمان یک‌سوم سایر همکاران کادر درمان است و بسیاری جذب بخش خصوصی و بیمارستان‌ها شده‌اند.

وی افزود: در پایگاه تهران، برخی همکاران ۲۰ روز کار می‌کنند و تنها یک پنجشنبه و جمعه استراحت دارند؛ کارمندی با این شرایط به‌طور طبیعی خسته است و ممکن است نتواند آن‌گونه که شایسته است از اهداکننده استقبال کند. اهداکننده نیز اگر استقبال مناسبی نبیند، حق دارد ناراحت شود.

دکتر یکتاپرست درباره راهکارهای موجود گفت: می‌توان از نیروهای داوطلب و خیرین کمک گرفت و استفاده از اتوبوس‌های خون‌گیری در مناطق صعب‌العبور می‌تواند ظرفیت اهداکنندگان روستاهای دورافتاده را به شبکه اهدای خون بیفزاید. بر اساس ویژگی‌های بومی، جغرافیایی و منطقه‌ای باید امکان‌سنجی شود تا ظرفیت اهدای خون افزایش یابد.

وی درباره محرمانگی اطلاعات اهداکنندگان گفت: محرمانگی در مراکز اهدای خون همواره رعایت می‌شود و هیچ مشکلی در حفظ حریم خصوصی وجود ندارد و این موضوع از خط قرمزهای سازمان است. مشاوره بدو اهدا در اتاق دربسته انجام می‌شود و در صورت وجود مواردی که فرد از بیان آن خجالت بکشد، بخشی از برگه اهدا مربوط به «خودحذفی محرمانه» در اختیار او قرار دارد؛ در این حالت، فرد می‌تواند آن بخش را بدون نام و تنها با بارکد در صندوق مخصوص بیندازد. اگر مشکلی در خون اهدایی مشاهده شود، به‌صورت محرمانه به فرد اطلاع داده و آزمایش‌های تکمیلی انجام می‌شود.

وی درباره استفاده از هوش مصنوعی در فرایند اهدای خون گفت: این فناوری در حوزه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد و در حال طراحی سیستمی برای پایش «رگ به رگ» هستیم؛ یعنی از رگ اهداکننده تا رگ بیمار مشخص می‌شود که خون و فرآورده‌های آن به چه بیمارانی در چه بیمارستان‌هایی تزریق شده و سرنوشت آن چه بوده است. این فرایند قرار است در قالب برنامه‌ای ملی و با کمک هوش مصنوعی پایش شود.

وی همچنین به نوبت‌دهی الکترونیک موجود در سایت سازمان اشاره کرد و گفت: کسانی که قصد اهدای خون دارند می‌توانند زمان و تاریخ موردنظر خود را انتخاب کنند؛ البته این سیستم قدیمی است.

دکتر یکتاپرست در پایان و در خصوص فراخوان اهداکنندگان گفت: این کار فعلاً به‌صورت انسانی انجام می‌شود و گاه اشتباه در دعوت از افرادی که هنوز نوبت آن‌ها نرسیده است رخ می‌دهد که از آنان پوزش می‌طلبیم؛ با هوشمندسازی این سیستم، این مشکل نیز رفع خواهد شد.